Ngày 8/11, nghiên cứu viên tại Viện nghiên cứu Trung Âu về các vấn đề châu Á David Hutt bình luận: “Hoa Kỳ cần chấm dứt chấp nhận những món quà nhân quyền của Đảng Cộng sản Việt Nam”. Bài viết được dịch và đăng trên RFA Tiếng Việt.
Tác giả David cho rằng, thật đáng khích lệ khi đọc thông tin về việc tù chính trị Trần Huỳnh Duy Thức từ chối lệnh ân xá của Chủ tịch nước, khi những kẻ giam giữ nói với ông rằng ông được tự do. Ông đã được trả tự do trước thời hạn vào cuối tháng 9 vừa qua sau 16 năm giam cầm.
Tác giả dẫn lời của ông Thức, cho biết: “Tất nhiên, ngay lập tức tôi từ chối nhận đặc xá và không ký vào đơn từ nào cả. Lý do là vì tôi phải được trả tự do theo đúng quy định mới của Bộ luật Hình sự hiện hành, về hành vi mà tôi bị cáo buộc vi phạm, chứ tôi không cần ra tù nhờ sự đặc xá đó”.
Ông Thức cho biết thêm, nhà tù phải cho 20 người vào “khiêng tôi ra khỏi cổng nhà tù trước sự phản đối của các anh em tù chính trị ở đó, rồi đưa tôi lên xe ra sân bay Vinh. Cuối cùng tôi bị buộc phải lên máy bay trong chuyến muộn vào Sài Gòn.”
“Tôi bị ép chấp nhận đặc xá”, một điều “vô tiền khoáng hậu”. Và theo ông Thức, đây là “cưỡng bức đặc xá”.
Tác giả nhắc lại, ông Thức và bà Hoàng Thị Minh Hồng – một nhà vận động môi trường, được trả tự do một ngày khi Tổng bí thư, Chủ tịch nước Tô Lâm đáp máy bay đi New York, để phát biểu tại Liên Hiệp Quốc và gặp Tổng thống Mỹ Joe Biden.
Khá rõ ràng là việc trả tự do cho tù nhân là một khoản đặt cọc từ Chính phủ Cộng sản ở Hà Nội, để cho thấy thiện chí. Hà Nội nghĩ là Washington sẽ thích điều mà họ thấy.
Tác giả cho hay, ông Thức và bà Hồng không phải là những tù chính trị đầu tiên mà Đảng Cộng sản đưa ra như món quà nhân quyền làm hài lòng người Mỹ. Một số người khác như Trần Thị Nga đã bị đẩy đi lưu vong ở Mỹ sau khi được ân xá.
Có lẽ Washington đã cho Hà Nội biết, ít nhất là trong bí mật, rằng họ hài lòng trước những sự kiện này. Washington chưa bao giờ có ý gì khác.
Tác giả nhận xét, sự trao đổi này cho thấy sự thiển cận của Washington đối với hành vi đàn áp của Đảng Cộng sản Việt Nam. Tổng thống Biden có lẽ vẫn sẽ nói với ông Tô Lâm tại New York rằng, “không có gì là quá khả năng khi chúng ta làm việc cùng nhau”, ngay cả khi không có việc trả tự do cho một vài người tù chính trị.
Washington không nên chấp nhận những người tù từ phía Đảng Cộng sản Việt Nam – một đảng đã kiểm soát toà án, cho phép việc bỏ tù bất cứ ai dám thách thức quyền lực của Đảng.
Theo tác giả, một ai đó bị cầm tù vì dám lên tiếng về quyền của họ, phải được ít nhất khẳng định sự vô tội của mình trước kẻ đàn áp họ.
Nhưng một tù nhân chỉ được trả tự do sớm qua ân xá, và bị ép phải chấp nhận ân xá, thì người tù đó phải ít nhất đã chấp nhận có tội.
Đây không phải là một tuyên bố vô tội, nó là một món quà tự do từ một thế lực đàn áp: lệnh ân xá của Đảng Cộng sản Việt Nam hợp pháp hoá sự chuyên chế trước đó của Đảng.
Tác giả nhấn mạnh, sẽ có ích hơn nếu Hoa Kỳ nói rằng, họ chỉ chào đón việc trả tự do cho các tù chính trị nếu Đảng Cộng sản Việt Nam tuyên trắng án cho họ, không phải là ân xá.
Đảng Cộng sản Việt Nam có thể ân xá toàn bộ tù chính trị vào ngày mai, và thả toàn bộ theo một đề nghị nào đó, nhưng hành động đó chỉ làm cho việc tăng gấp đôi số tù nhân vào ngày tiếp theo trở nên dễ dàng hơn.
Cuối cùng, chỉ có pháp quyền thực sự mới giúp ngăn cản điều này. Tác giả lưu ý, Washington không nên cho phép Việt Nam làm giảm giá trị của pháp quyền để thúc đẩy quan hệ song phương.
Xuân Hưng – thoibao.de
